Depresioa gogo-aldartearen nahasmendua da, eta ezaugarri hauek ditu: tristura, itxaropenik eza eta interesa edo plazera galtzea lehen gozamena zekarten jardueretan. Noizbehinkako tristura ez bezala, depresioa nerabe batek pentsatzen, sentitzen eta portatzen duen moduari modu negatiboan eragiten dion baldintza serioa da, eta nabarmen oztopatzen du bere eguneroko bizitza eta funtzionamendua.
Hauek dira depresioaren alarmak:
- Jateko gogoa edo pisua galtzea
- Insomnioa edo hipersomnia
- Energiaren galera
- Atzerapen psikomotorea
- Autoestimuaren gutxitzea, errudun sentitzea
- Kontzentratzeko gaitasuna galtzea
- Behin eta berriz heriotza eta suizidioa buruan izatea
Depresioan azaltzen diren sintoma nagusiak:
Sintoma emozionalak
- Tristura iraunkorra: tristura-, huts- edo etsipen-sentimendu etengabeak.
- Suminkortasuna: umore-aldaketak, frustrazioa edo suminkortasuna, baita gauza txikienengatik ere.
- Interes-galera: lehen gozamena zekarten jardueretan interesik ez izatea, zaletasunak, kirolak eta jarduera sozialak barne.
- Autoestimu baxua: erru- edo lotsa-sentimendu handiak.
Sintoma kognitiboak
- Kontzentratzeko zailtasuna: fokatzeko, gauzak gogoratzeko edo erabakiak hartzeko zailtasunak.
- Pentsamendu negatiboak: pentsamendu suizida edo autolesio errepikakorrak.
Sintoma fisikoak
- Loaren aldaketak: insomnioa edo lo gehiegi egitea.
- Apetituaren aldaketak: apetituaren eta pisuaren galera edo igoera nabarmena.
- Nekea: denbora gehienean nekatuta edo energiarik gabe sentitzea.
- Min fisikoak: buruko edo urdaileko min errepikakorrak.
Jokabide-sintomak
- Isolamendu soziala: lagunak, familia eta jarduera sozialak saihestea.
- Eskola-errendimendu txikia: kalifikazioak gutxitzea eta interes falta eskolan.
- Jokabide arriskutsuak: jokabide arriskutsu edo autosuntsitzaileetan parte hartzea, hala nola substantzien erabileran.
Zer faktorek eragin dezakete depresioa garatzea?
Faktore biologikoak
- Faktore genetikoak eta gogo-aldartearen nahasmenduen aurrekari familiarrak.
- Desoreka neuroendokrinoa: dopamina, serotonina eta noradrenalina maila txikiegia.
- Aldaketa hormonalak: pubertaroan gertatzen diren aldaketa hormonalek depresioa eragin dezakete.
- Loaren nahasteek ere eragin dezakete.
Faktore psikologikoak
- Nortasuna: autoestimu txikia, perfekzionismoa edo joera autokritikoak dituzten nerabeak depresioarekiko zaurgarriagoak dira.
- Trauma: esperientzia traumatiko edo estresagarriek, hala nola abusuek, zabarkeriak edo maite dugun pertsona bat galtzeak, depresioa eragin dezakete.
Faktore sozialak
- Familia-arazoak: familia-gatazkek, gurasoen dibortzioak edo arazo ekonomikoek estresa eta depresioa areagotu dezakete.
- Presio akademikoa: espektatiba handiak eta akademikoki amore emateko presioa faktore lagungarriak izan daitezke.
- Kidekoekiko harremanak: lagunekin arazoak izateak, bullyingak edo isolamendu sozialak depresio-arriskua areagotu dezakete.
Nola trata daiteke depresio bat?
Psikoterapia:
Terapia kognitibo-konduktuala, psikoanalitikoa…
Familia-terapia: familiako kideak inplikatzen ditu depresioan lagundu dezaketen familia-dinamikak lantzeko.
Farmakoterapia: antidepresiboak, lasaigarriak, hipnotikoak.
Antidepresiboak: kasu batzuetan, antidepresiboak errezetatu daitezke burmuinean neurotransmisoreak orekatzen laguntzeko.
Bizimoduan aldaketak egitea:
- Ariketa erregularra: ariketa fisikoak aldartea hobetzen eta depresioaren sintomak murrizten lagundu dezake.
- Dieta osasungarria: elikadura orekatuak ongizate orokorrari lagundu diezaioke.
- Loaldi egokia: lo-ohitura erregularra mantentzea funtsezkoa da osasun mentalerako.
- Laguntza-sareak: harreman positiboak eta gizarte-babesa sustatzea onuragarria izan daiteke depresioari aurre egiten dioten nerabeentzat.
